Τµήµα Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστηµίου του Μονάχου

1. Ο κόσμος της Ορθοδοξίας

Με τον όρο «Ορθοδοξία» συνδέονται πολλοί και διαφόρων ειδών συνειρμοί: Μπορεί να γίνει λόγος για μια «Ορθοδοξία» τόσο από θρησκευτική όσο και από πολιτική σκοπιά, µε αποτέλεσμα πολλές φορές να δημιουργούνται παρανοήσεις στην κατάταξη της Ορθοδοξίας στον σημερινό πλουραλιστικό κόσμο.

Η ομάδα των ορθοδόξων εκκλησιών, που αναγνωρίζονται ως κανονικές µε πανορθόδοξες αποφάσεις περιλαμβάνει εκείνες τις χριστιανικές Εκκλησίες, οι οποίες έχουν µεν τις ρίζες τους κυρίως στο χώρο της ανατολικής Μεσογείου και στη νότια και ανατολική Ευρώπη, σήμερα όμως εκπροσωπούνται σε όλο τον κόσμο µέσω ενοριών της διασποράς τους Οι ορθόδοξες εκκλησίες αποτελούν αδιάσπαστη συνέχεια της ζωής και της διδασκαλίας της αρχαίας αδιαίρετης Εκκλησίας της πρώτης χιλιετίας, χωρίς όμως να εμμένουν σε μια απολιθωμένη εκπροσώπηση της παράδοσης. Δίδουν μεγάλη αξία στον πλούτο και την ακρίβεια της πίστης της λειτουργικής ζωής και του εκκλησιαστικού δικαίου της αρχαίας Εκκλησίας, πάνω στα οποία είναι ενωμένες σε μια ανοιχτή ευχαριστιακή κοινωνία μεταξύ τους. Η οικογένεια αυτή χαρακτηρίζεται κυρίως από μια πνευματικότητα, που θέλει να στηρίζεται στην αμεσότητα της εμπειρίας της πίστης και η οποία δίνει πλούσιους καρπούς στη μεγάλη λειτουργική παράδοση και στη μυστική θεολογία της. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να αντιληφθεί κανείς, γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία κατανοεί την Ορθοδοξία της κυρίως ως μια υμνολογική δοξολογία (Δόξα) του ονόματος του Τριαδικού Θεού και όχι ως απλή προσήλωση σε έναν απόλυτο και απολιθωμένο δογματισμό. Είναι κατανοητό βέβαια, ότι, όπως σε κάθε οικογένεια, έτσι και στην οικογένεια των συνολικά 16 αυτοκέφαλων και αυτονόμων ορθοδόξων εκκλησιών, μπορεί να παρουσιάζονται και διαφωνίες.

Οι ορθόδοξες εκκλησίες όμως καταβάλλουν προσπάθειες πάντοτε σε πνεύμα αδελφικότητας να διευθετήσουν τέτοιου είδους δυσκολίες, οι οποίες είναι κυρίως ιστορικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, από κοινού και στη βάση της αρχής της συνοδικότητας.

Συγχρόνως προάγουν το πνεύμα της οικουμενικής προσέγγισης και κατανόησης µε τις άλλες χριστιανικές εκκλησίες. Καλλιεργούν τον οικουμενικό διάλογο σε όλα τα επίπεδα και παραμένουν ανοικτές στις πολύπλευρες διαθρησκειακές αναζητήσεις.

Σκοπός τους είναι να δώσουν μαρτυρία της ευλογίας του Θεού στους ανθρώπους και να συμβάλλουν στην οικουμενική συνεργασία µε σκοπό την ενότητα όλων των εκκλησιών.

Η πλούσια παρουσία των ορθοδόξων ενοριών στη Γερμανία και ιδιαιτέρως στο Μόναχο, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πολλούς ορθόδοξους λαούς και παραδόσεις, αποτελεί τη σταθερή βάση για τη ζωή του ορθοδόξου χριστιανισμού στην πρωτεύουσα της Βαυαρίας. Αυτό κάνει δυνατή αφ’ ενός την πρόσβαση των φοιτητών στη θεολογική τους εργασία και αφ’ ετέρου διευρύνει τις δυνατότητες μιας δημιουργικής αλληλεπίδρασης των ορθοδόξων ενοριών στη δημόσια ζωή της πόλης.

2. Η ζωή των Ορθοδόξων στη Γερμανία και η θεολογική τους εκπαίδευση

Η Ορθόδοξη Θεολογία στο Μόναχο αποσκοπεί να κάνει γνωστό αυτόν τον σχετικά άγνωστο κόσμο της Ορθοδοξίας σε ορθοδόξους και µη ορθοδόξους χριστιανούς. Προσφέρει τη δυνατότητα να σπουδάσει κανείς σε ένα κρατικό πανεπιστήμιο Ορθόδοξη Θεολογία στη Γερμανία και μάλιστα σε τοπική εγγύτητα και συνεργασία µε την Καθολική και Ευαγγελική Θεολογική Σχολή: και αυτό είναι κάτι μοναδικό στη Δυτική Ευρώπη!

Σκοπός της Θεολογίας δεν είναι µόνο να παρουσιαστεί ο κόσμος της Ορθοδοξίας, αλλά να βοηθήσει την Εκκλησία ερμηνευτικά στο διάλογό της τόσο µε τα άλλα χριστιανικά δόγματα που υπάρχουν στη Γερμανία όσο και µε τις άλλες επιστήμες (ας σημειωθεί εδώ ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η τρίτη µμεγαλύτερη Εκκλησία, επίσημα αναγνωρισμένη από το γερμανικό κράτος). Με τον τρόπο αυτό πραγματώνεται το κριτικό καθήκον της Θεολογίας και γίνεται διεύρυνση των εμπειριών της πίστης. Η Ορθόδοξη Θεολογία μπορεί µέσω μιας διαλεκτικής προσέγγισης µε τη µμεθοδολογία και τον πλούτο των άλλων χριστιανικών δογμάτων να συμβάλλει σε ένα καρποφόρο οικουμενικό διάλογο.

Διασφάλιση υψηλών κριτηρίων επιστημονικής εργασίας

Ο ιστορικός Ναός Μεταµορφώσεως του Σωτήρος (Salvatorkirche) στο Μόναχο (1493), ο οποίος το 1829 παρεχωρήθη από το βασιλιά Λουδοβίκο Α΄ στον Ελληνισµό της πόλεως. Σήµερα αποτελεί τον πανεπιστηµιακό Ναό του Ορθοδόξου Τµήµατος

Ο τόπος της ανταλλαγής επιστημονικών εμπειριών και απόψεων στο αναγνωρισμένου κύρους και υψηλού επιπέδου κρατικό (Λουδοβίκειο Μαξιµιλιάνειο) Πανεπιστήμιο του Μονάχου μπορεί να αποτελέσει εγγύηση για ανάλογα καλά αποτελέσματα. Το Πανεπιστήμιο φροντίζει όχι µόνο για τη χρηματοδότηση αυτού του Τµήµατος αλλά και για τη διασφάλιση εκείνων των επιστημονικών κριτηρίων στην έρευνα και τη διδασκαλία, οι οποίες κάνουν εφικτό αλλά και αποδοτικό ένα σοβαρό επιστημονικό διάλογο. Η διεπιστημονική και διατµηματική προσέγγιση αποτελεί βασικό στοιχείο των σπουδών του Τµήματός µας. Πιστεύουμε ότι η θεολογία μπορεί να δεχθεί γόνιμα ερεθίσματα από αυτό το διάλογο µε τις άλλες επιστήμες, αλλά και να μεταφέρει σε αυτές τα δικά της υψηλά μηνύματα για τον άνθρωπο και τον κόσμο.

Εάν δεχθούμε ότι χωρίς την πολιτισμική συνάντηση των λαών δεν είναι δυνατή η συμβίωση μεταξύ τους, τότε η σπουδή της Ορθοδόξου Θεολογίας στο Μόναχο δίδει την ευκαιρία της ανάπτυξης της νέας γενιάς σε ευρείς ορίζοντες: Με τον τρόπο αυτό καλλιεργείται το πνεύμα της ενότητας και κοινωνίας των διαφόρων χριστιανικών παραδόσεων αλλά και των περαιτέρω θρησκευμάτων και υπερπηδάται το πνεύμα της απομόνωσης και των πολιτισμικών προκαταλήψεων για τους περίπου 1,5 εκατομμύρια ορθοδόξους που ζουν στη Γερμανία.

3. Ιστορία - Στόχοι

Το «Τμήμα Ορθοδόξου Θεολογίας» αποτελεί τη συνέχεια και επέκταση της έδρας και του Ινστιτούτου Ορθοδόξου Θεολογίας, που δημιουργήθηκαν το χειμερινό εξάμηνο 1984/85. Το Τμήμα δημιουργήθηκε τον Ιούλιο 1994 µε απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου του Μονάχου και από το χειμερινό εξάμηνο 1995/96 παρέχεται η δυνατότητα ολοκληρωμένων σπουδών Ορθοδόξου Θεολογίας μια καινοτομία στα κρατούντα σε κρατικά πανεπιστήμια σε ολόκληρο το δυτικοευρωπαϊκό χώρο. Στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου εκπροσωπείται µε τον τρόπο αυτό η θεολογία των τριών μεγάλων χριστιανικών εκκλησιών.

Σκοπός του νέου αυτού Ορθοδόξου Τμήματος στην καρδιά της Ευρώπης είναι η σπουδή και η έρευνα της Ορθόδοξης θεολογικής παράδοσης και εκπαίδευση νέων επιστημόνων, οι οποίοι θα μπορούν να αναλάβουν υπηρεσία είτε ως κληρικοί ή συνεργάτες των ορθοδόξων Ιερών Μητροπόλεων είτε ως εκπαιδευτικοί του μαθήματος των θρησκευτικών στο γερμανόφωνο χώρο αλλά και αλλού, είτε ως ερευνητές σε ακαδημαϊκούς τομείς και στο ευρύτερο θεολογικό-εκκλησιαστικό επιστητό.

Παράλληλα επιδιώκεται η ευρύτερη εκπροσώπηση της Ορθοδόξου Θεολογίας στην πανεπιστημιακή έρευνα και διδασκαλία, η επιστημονική ανταλλαγή µε τις ήδη υπάρχουσες Θεολογικές Σχολές των άλλων χριστιανικών ομολογιών, η προβολή και ο διάλογος της Ορθοδόξου Θεολογίας µε άλλα σύγχρονα ρεύματα εντός ή και εκτός Πανεπιστημίου. Στην πόλη µε τις µμεγαλύτερες και αρτιώτερες βιβλιοθήκες της Ευρώπης δίδεται η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε εκατομμύρια τόμους θεολογικών και άλλων συναφών συγγραμμάτων.

Η θεολογική εκπαίδευση των φοιτητών Ορθοδόξου Θεολογίας στη Γερμανία δίδει την ευκαιρία για παράλληλη γνωριμία µε τη δυτική θεολογία, αλλά και µε τη γενικώτερη ιστορία, τον πολιτισμό και την ιδιαιτερότητα αυτής της χώρας. Έτσι μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη τόσο όσον αφορά στη θρησκευτική και πολιτισμική ένταξη των ορθοδόξων συμπολιτών στη γερμανική κοινωνία όσο και στον οικουμενικό διάλογο και στη συνεργασία των Εκκλησιών και των πολιτισμών σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Στο Τμήµα Ορθοδόξου Θεολογίας προσφέρονται τα εξής προγράμματα σπουδών:

1. 1. Σπουδές για την απόκτηση του Πτυχίου Ορθοδόξου Θεολογίας (Διπλωματούχος Θεολόγος Πανεπιστημίου). Η κανονική διάρκεια σπουδών, βάσει του από 3ης Ιουνίου 1997 ισχύοντος κανονισμού σπουδών, είναι 9 εξάμηνα.
2. 2. Διδακτορική διατριβή στην Ορθόδοξη Θεολογία (∆ρ. θεολ.). Ο κανονισμός διδακτορικής διατριβής ετέθη σε ισχύ από 4ης Μαρτίου 1999.
3. 3. Ορθόδοξη Θεολογία ως συμπληρωματική επιστήμη (Nebenfach) για φοιτητές, που σπουδάζουν κάποια άλλη κύρια επιστήμη.

4. Τομείς της Θεολογίας

Οι επιστημονικές σπουδές της Ορθοδόξου Θεολογίας προετοιμάζουν για τις ποικίλες παραπάνω αναφερθείσες επαγγελματικές ανάγκες, κυρίως του ιερέα και του/της καθηγητή/τριας θρησκευτικών. Οι φοιτητές/-τριες πρέπει γι’ αυτό το σκοπό να αποκτήσουν όλες τις µμεθοδολογικές και ειδικές γνώσεις στους επιμέρους τομείς της Θεολογίας, όπως αυτοί είναι διαρθρωμένοι για τις θεολογικές σπουδές. Οι ιδιαίτεροι τομείς του Τμήματος Ορθοδόξου Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου είναι:

Η διδακτική προσφορά (πρόγραμμα σπουδών) των τεσσάρων αυτών τοµέων συμπληρώνεται από το πρόγραμμα σπουδών των Τμημάτων της Ρωμαιοκαθολικής και της Ευαγγελικής Θεολογικής Σχολής, καθώς και από άλλες Σχολές του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Οι φοιτητές/-τριες πρέπει στα προκαθωρισμένα πλαίσια του προγράμματος σπουδών να κάνουν χρήση αυτής της ευρύτερης διδακτικής προσφοράς. Οι υπεύθυνοι ορθόδοξοι καθηγητές και συνεργάτες πληροφορούν και συμβουλεύουν τους/τις φοιτητές/-τριες για την επιλογή των μαθημάτων και τις εξετάσεις µε σκοπό τη σωστή διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών τους.

5. Ορθόδοξη Θεολογία ως δευτερεύουσα ειδίκευση (Nebenfach)

Έναν αξιοσημείωτο συνδυασμό για ενδιαφερομένους, που ήδη σπουδάζουν άλλα αντικείμενα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, αποτελεί η δυνατότητα σπουδών Ορθοδόξου Θεολογίας ως δευτερεύουσα ειδίκευση. Με τον τρόπο αυτό δίδεται στους φοιτητές η δυνατότητα να αποκτήσουν γνώσεις, που μπορούν να διευρύνουν τις ευκαιρίες μιας επαγγελματικής εξειδίκευσης (π.χ. σε συνδυασμό µε τις Ανατολικές και Νοτιοανατολικές Ευρωπαϊκές Σπουδές, ένα αντικείμενο που αποτελεί ένα από τα ειδικά κέντρα βάρους στις σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου).

Για την αποπεράτωση αυτού του κύκλου σπουδών απαιτούνται µόνο 3 σεµιναριακές εργασίες, παρακολούθηση συγκεκριμένων ωρών την εβδομάδα στους τέσσερις τομείς αλλά κυρίως στο αντικείμενο του τομέα που έχει επιλεγεί για εξέταση, και, πέρα των γερμανικών, επίσης γνώσεις μιας γλώσσας που ομιλείται σε κάποιο από τα ορθόδοξα κράτη (π.χ. νέα ελληνικά).

6. Συμπληρωματικές πληροφορίες

Το χειμερινό εξάμηνο αρχίζει μέσα Οκτωβρίου και λήγει μέσα Φεβρουαρίου, ενώ το θερινό εξάμηνο διαρκεί από τα μέσα Απριλίου μέχρι τα μέσα Ιουλίου.

Οι εγγραφές γίνονται είτε στη Γραμματεία φοιτητών (Studentenkanzlei) για Γερμανούς πολίτες είτε στην Υπηρεσία Αλλοδαπών του πανεπιστημίου (Αkademisches Auslandsamt) για µη Γερμανούς πολίτες.

Δικαίωμα φοίτησης έχουν οι κάτοχοι απολυτηρίου ελληνικών Λυκείων, εφόσον συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις (ή στις εξετάσεις για το εθνικό απολυτήριο) και συγκεντρώσουν τον ελάχιστο αριθμό µορίων που απαιτούν οι γερμανικές πανεπιστημιακές αρχές – επί του παρόντος το 50% του βαθμού των εξεταζομένων μαθημάτων.

Βεβαίως αμέσως μπορούν να εγγραφούν αυτοί που σπουδάζουν ή έχουν αποφοιτήσει από ελληνικό Πανεπιστήμιο. Απαραίτητη προϋπόθεση για όλους τους ενδιαφερομένους (εξαιρούνται οι υποψήφιοι διδάκτορες µε γνώσεις και άλλων δυτικοευρωπαϊκών γλωσσών) είναι η καλή γνώση της Γερµανικής γλώσσας. Οι κάτοχοι του πτυχίου Kleines Sprachdiplom (Goethe-Institut) μπορούν να αρχίσουν αμέσως τις σπουδές τους, οι υπόλοιποι μπορούν να συμμετάσχουν στις εξετάσεις γλωσσικής επάρκειας, που διεξάγονται στις αρχές κάθε εξαμήνου. Για όσους αποτύχουν υπάρχει η δυνατότητα να παρακολουθήσουν Τμήματα γλώσσας στο Πανεπιστήμιο, όπως και σε άλλα ιδιωτικά σχολεία γλωσσών µε την καταβολή των σχετικών διδάκτρων.

Για την εγγραφή τους, για την οποία απαιτείται να προσέλθουν αυτοπροσώπως, οι υποψήφιοι πρέπει να καταθέσουν το αργότερο μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου για το χειμερινό και μέχρι τις αρχές Απριλίου για το θερινό εξάμηνο στην αρμόδια υπηρεσία του Πανεπιστημίου του Μονάχου (Auslandsamt) τα κάτωθι:

• την αίτησή τους (Antrag auf Zulassung)
• το απολυτήριο του Λυκείου
• τη βεβαίωση της σχετικής βαθμολογίας από τη συμμετοχή στις Πανελλαδικές (ή τις αντίστοιχες κάθε φορά) εξετάσεις ή ενδεχομένως το πτυχίο του ελληνικού Πανεπιστημίου (τα ελληνικά έγγραφα µε επικυρωμένες µμεταφράσεις στα Γερμανικά)
• πιστοποιητικό γλωσσομάθειας (εάν υπάρχει).

Το Τμήμα µας είναι πρόθυμο να βοηθήσει όσους θα είχαν το σχετικό ενδιαφέρον. Για περισσότερες πληροφορίες, ιδίως όσον αφορά στην εγγραφή νέων φοιτητών, μπορεί να απευθυνθεί κάποιος στις εξής υπηρεσίες:

• Studentenkanzlei (Γραµµατεία φοιτητών), Τηλ: (0049-89) 2180 2337
• Hochschulzugang (Υπηρεσία Πανεπιστημίου), Τηλ: (0049-89) 2180 2216
• Τµήµα Ορθοδόξου Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Μονάχου: